CHP Manisa Milletvekili Vehbi Bakırlıoğlu, Cahit Turhan‘ın Kuzey Marmara Otoyolu’ndaki geçiş garantileri üzerine önemli açıklamalarda bulundu. Turhan, 2018 yılında Ulaştırma Bakanlığı’na atanmıştı. Bu görevinden önce, Kolin-Limak-Cengiz-Kalyon ortaklığına ait olan Kuzey Marmara Otoyolu’nu işleten şirkette CEO olarak görev yapıyordu. Bakanlık döneminde, otoyola 1.3 milyar adetlik geçiş garantisi vermesi dikkat çekti. Bu durum, Türkiye’deki 15 milyon otomobilin yılda her biri için 87 defa geçiş yapmasını gerektiriyor ki bu, pratikte neredeyse imkansız bir hedef olarak değerlendirildi.
Bakırlıoğlu, TBMM Plan Bütçe Komisyonu’ndaki görüşmeler sırasında Turhan’ın döneminde verilen bu geçiş garantisinin etik olup olmadığını sorguladı. Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Uraloğlu, Bakırlıoğlu’nun “Turhan’a neden CEO oldu?” sorusuna yanıt veremezken, özel sektördeki pozisyonunu korumasının sorunlu olduğunu beyan etti. CHP Genel Başkan Yardımcısı Deniz Yavuzyılmaz da, “Dünyada toplamda 1 milyar 250 milyon otomobil varken, bu araçların sırayla Kuzey Marmara Otoyolu’ndan geçmesi dahi bu geçiş garantisinin tutmasını sağlamayacaktır” diyerek itirazda bulundu.
Kuzey Marmara Otoyolu, Sakarya Akyazı‘dan başlayarak İstanbul Pendik gişelerine kadar uzanan bir güzergâhı kapsamaktadır. Bu yolun 12 yıllık geçiş garanti tutturması için, Türkiye’deki tüm araçların yılda en az 8 kez bu otoyoldan geçmesi gerekmektedir. Ancak, mevcut şartlar altında bu rakamlara ulaşmak oldukça zor görülmektedir.
Yandaş müteahhitlerin devlete zararı 37 milyar dolar
Deniz Yavuzyılmaz, Otoyol projeleriyle ilgili devletin özkaynağını kullanarak yapılsaydı 22 milyar dolar ödeyeceğini belirtti. Ancak devletin, yandaş müteahhitlerle bu projeleri gerçekleştirdiği takdirde, ödenmesi gereken garanti tutarının en az 59 milyar dolara çıkacağını, bunun aradaki farkın ise 37 milyar dolar olduğunu belirtti. Bu değerlendirme, müteahhitler ve devlet arasındaki anlaşmaların maliyetlerini sorgulayan eleştirilerin yeniden gündeme gelmesine neden oldu.
Böylelikle, Turhan’ın geçiş garantileri ve sonrasında aynı şirkete geri dönmesi, kamuoyunda etik ve ahlaki tartışmalara yol açmıştır. Türkiye’nin her bir sanayi ve altyapı projesinde karşılaştığı bu tür yüksek garantiler, birçok uzman tarafından eleştirilmekte ve yatırımın verimliliği sorgulanmaktadır.
