Suriye İç Savaşında Yeni Bir Dönüm Noktası
Suriye’de 2011 yılından beri süregelen iç savaşın seyri, 27 Kasım 2023’te Heyet Tahrir eş-Şam (HTŞ) liderliğindeki grupların başlattığı operasyonla hızla değişti. HTŞ, 7 Aralık gecesi Şam’a girdiğini açıkladı. Bu esnada Suriye lideri Beşar Esad’ın ülkeden kaçtığına dair haberler gündeme geldi. Peki, Şam’ın bu kadar hızlı düşmesinin arkasında yatan sebepler neler?
Avustralya’daki Melbourne Üniversitesi’nde Suriye uzmanı olan Dara Conduit, Esad’ın ordusunun yıllardır süren savaş nedeniyle ağır kayıplar verdiğini belirtiyor. BBC’ye yaptığı açıklamada, Esad’ın ana müttefikleri olan İran, Rusya ve Hizbullah’ın kendi iç çatışmalarıyla meşgul olduğunu vurguluyor. Bu da Suriye’deki durumun ciddiyetini artırıyor.
Şam’dan gelen haberlere göre muhalif gruplar şehirde kutlamalar yapıyor ve sevinçlerini göstermek için havaya ateş açıyorlar. Ancak, Suriye’nin geleceği ve Şam’da neler olacağı hâlâ belirsizliğini koruyor.
BBC’nin güvenlik muhabiri Frank Gardner, “Eğer HTŞ lideri Ebu Muhammed Colani sözüne sadık biriyse, Birleşmiş Milletler’in ve diğer devletlerin de desteklediği bir biçimde, ülkenin daha çoğulcu, demokratik bir geleceğe geçiş yapması mümkün” diyor. Ancak Gardner, HTŞ’nin geçmişinde yer alan şiddet ve insan hakları ihlalleri ile ilgili endişeleri de hatırlatıyor. HTŞ, El Kaide’ye dayanan geçmişi nedeniyle BM ve bazı ülkeler tarafından terörist bir grup olarak değerlendiriliyor.
Gardner sözlerine devam ederek, “El Kaide’nin artık hedefin ‘Yahudiler ve Haçlılar’ olması gerektiğini söylediğini” belirtiyor. Bu durum, Suriye’deki Sünni Müslüman olmayan azınlıkların geleceği konusunda kaygı yaratıyor. Gardner, “İktidar geçişi gerçekleştirilebileceğine dair olumlu işaretler olsa da, Suriye yıllarca silahlı grupların çatıştığı, yağma ve kargaşanın olduğu bir duruma sürüklenebilir” uyarısında bulunuyor.
Oklahoma Üniversitesi Orta Doğu Çalışmaları Kürsüsü’nden Suriye uzmanı Joshua Landis, Reuters’a yaptığı açıklamada, “Bu geçişin ne kadar düzenli olacağı, asıl soru. Colani’nin bu süreci düzgün yürütmek istediği aşikâr” ifadesini kullanıyor.
Sokaklar Kutlamalarla Dolu
Suriye’de yaşayanlar, durumun ne olduğunu anlamaya çalışıyor. Şam’da yaşayan ve güvenliği için kimliğini gizli tutan bir Suriyeli, “İlk defa özgürlüğün gerçekten ne olduğunu hissediyoruz. Bu da bizi şaşırtıyor” diyor. Kutlamaların Emevi Meydanı’nda yapıldığını ve insanların barışçıl bir şekilde etkinlikler gerçekleştirdiğini belirtiyor.
Öte yandan, Suriye muhalefet liderlerinden Hadi el-Bahra, Al-Arabiya haber kurumuna yaptığı açıklamada Esad rejiminin düştüğünü ve Suriye’nin tarihindeki karanlık bir dönemin sona erdiğini ifade etti. Hadi el-Bahra ayrıca, Şam’daki durumun güvenli olduğunu vurguladı. X hesabından yaptığı paylaşımda, “Bütün dinlerden ve mezheplerden insanlarımıza sesleniyorum, başkasına ateş açmadığınız ve evinizde kaldığınız müddetçe güvendesiniz. İntikam ya da karşılık almak gibi durumlar olmayacak, insan hakları ihlalleri yaşanmayacak, insanlık onuru korunacak” ifadelerini kullandı.
Sonuç olarak, Suriye’deki bu gelişmeler, hem bölgedeki güç dengelerini hem de uluslararası
