Belce ÖRÜ
Bütçe dengesi, 2025 yılı itibarıyla gözle görülür bir zorlanma içinde. Ocak ayında merkezi yönetim bütçe giderleri 1 trilyon 56 milyar lira iken, bütçe gelirleri 917 milyar lira olarak kaydedildi. Şubat ayında ise Hazine’nin nakit geliri, 693 milyar 186 milyon TL oldu. Ancak nakit harcamalar bu gelirin oldukça üzerinde 1 trilyon 97 milyar lira seviyesine ulaştı. Bu duruma, hükümetin açıkladığı tasarruf tedbirlerine rağmen, taşıt giderlerinde yaşanan yüzde 136’lık ciddi bir artış da ekleniyor.
Ayrıca, bütçede daha fazla tasarruf yapmak yerine, gelir artırıcı çözümler üzerinde durulması dikkat çekici. Yeni yılın ilk günlerinde trafik cezalarına, örneğin yüzde 43.93 oranında bir zam yapılmıştı. İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya, motosiklet sürücüleri için kural ihlali durumunda uygulanacak yeni ceza miktarlarını da yakın dönemde açıkladı. Bu bağlamda dur ihtarına uymama cezası tam 2.167 liradan, 47 bin liraya yükseltildi. Son yıllarda trafik cezalarının miktarında ve artış sayısında rekor seviyelere ulaşıldı. 2023 yılında trafik ceza sayısı 18.5 milyon iken, 2024 yılına gelindiğinde bu rakam 30 milyonu aştı. Bu yıl için ise bu sayının daha da katlanması bekleniyor.
GELİR KALEMİ OLDU
Prof. Dr. Öner Günçavdı, maliye politikası açısından alışılmışın dışında bir gidişatın olduğunu ve hükümetin harcama kısıtlamaları yerine gelir artırıcı yöntemlere yöneldiğini belirtiyor. Günçavdı; “Vergilerin zaten gelir dağılımını bozucu bir biçimde artırıldığını, yeni gelir kalemi olarak cezaların yükseltildiğini” vurguladı. Ancak burada dikkat edilmesi gereken husus, ceza uygulamalarının kamuya gelir sağlamanın ötesinde, toplumsal düzeni sağlama amacı taşıması gerektiği. Günçavdı, “Sanki kurallara uyulmadığında gelirlerin artacağı gibi bir düşüncede bulunulması, tam da bu gerekliliği göz ardı ediyor.” şeklinde değerlendirdi.
Maliye politikasında da sadeleşme gerekli
Rekabet Kurumu tarafından başlatılan perakende şirketlerine yönelik soruşturmalar sonucunda bu şirketlere milyar liralık cezalar kesilmeye başlandı. Prof. Dr. Günçavdı, kısa vadede belki bütçeye katkı sağlayan bu ceza uygulamalarının, uzun vadede vatandaşlara yansıyacak bir yük olabileceğini belirtti. “Para politikasında yapılan sadeleşme adımlarının yanı sıra, maliye politikasında da benzer sadeleşmelere ihtiyaç var.” diyen Günçavdı, günlük olarak çıkan yeni düzenlemelerin fiyat algısını ve kural algısını bozduğuna da dikkat çekti.